Onze ervaringen met hoornloze Limousinfokkerij in Duitsland

Nadat wij van de hoornloze stier CN Mateo hadden gehoord, en bovendien positieve berichten vernamen van de Duitse fokker Cord Niemeier die deze stier heeft gefokt, arrangeerde wij een afspraak en gingen op weg naar het plaatsje Lemgo, dat in de buurt van Bielefeld ligt om onze kennis te verreiken op het gebied van de hoornloze Limousinfokkerij. Het is reeds een bekend fenomeen dat Duitsland de meest gevorderde genetica op het gebied van hoornloze Limousinfokkerij in Europa heeft en dat zelfs de Franse fokkers hier vandaan genetica inkopen. De fokkerij van Cord Niemeier wordt dan ook geacht als de meest prominente in Duitsland op het gebied van hoornloze Limousins. Zijn familie boert al sinds de zeer vroege jaren 1400, en nog wel op dezelfde boerderij waar ook wij zeer hartelijk zijn ontvangen. Op het erf ligt nog een oude weg gemaakt van zwerfkeien en er staat een grote vakwerk schuur uit 1700. Hij woont zelf in de belendende herenboerderij die in 1900 gebouwd is en zijn koeien staan in een grote nieuwe potstal die hij in 2005 heeft laten bouwen. Deze potstal straalt een en al Duitse gründlichkeit uit want de materialen die zijn gebruikt om de stal te bouwen zijn super degelijk. Cord Niemeier: “Als een Niemeier iets doet, dan doet hij het goed.” Nou dat is ook overduidelijk te merken, prachtige stal, zeer degelijk en waarschijnlijk met het doel in het achterhoofd om volgens familietraditie over 300 jaar ook nog een dienst mee te bewijzen.

 

Een belovende verschijning: CN Mateo met zijn afstamming (bron: Novaselek)

 

De boerderij omvat verder 60 hectare land waarvan 30 hectare graan en 7 hectare bos, de rest is grasland. Het grasland exploiteert hij met 55 Limousins (zoogkoeien) en hij voert een deel van het graan dat hij zelf verbouwt aan zijn koeien. Cord Niemeier is de meest vooraanstaande fokker op het gebied van hoornloze Limousins in Duitsland en ons bezoek heeft dat ook bevestigd. Hij is al dertig jaar bezig met de hoornloze fokkerij en heeft dus veel ervaring op dit gebied. Hieronder een overzicht hoe de hoornloze vererving in zijn werk gaat. Alleen genotype “P” komt niet voor, maar dat is slechts incidenteel omdat dit een loszittende klaphoorn betreft, die je kunt vergelijken met een gehoornd dier dat niet goed onthoornd is en waar er een stuk hoorn als los stuk gaat groeien.

Zijn hoornloze fokkerij stamt hoofdzakelijk af van een Canadese Limousinvaars, Cassie. Hij zag haar op een rondreis door Ontario en importeerde haar begin jaren negentig naar Duitsland. Cassie was homozygoot hoornloos (100% hoornloos vererver) en toen ongeveer een jaar oud. Niemeier paarde haar met Franse KI stieren zoals Dauphin, Ibis, Neuf en Urville. Op die manier probeerde hij de kwaliteit te verbeteren. Iedere keer gebruikt hij op de heterozygote dieren (50% hoornloos vererver) een Franse KI stier, om betere heterozygote dieren te fokken. Op dit moment heeft hij hoornloze koeien en vaarzen van Recif, Remix, Bavardage, Neuf, Urville, Ultrabo, Vetiver, Ideal 19 en Ionesco. De kwaliteit is redelijk te noemen en voor Duitse begrippen goed. Indien hij een gehoornd dier krijgt dan verkoopt hij die als vaars of als broutard, want voor de fokkerijverkoop moet je wel hoornloos kunnen bieden in Duitsland. De hoornloze stieren verkoopt hij op de veiling voor de fokkerij en met de 100% homogene hoornloze vaarzen fokt hij verder. Een deel van zijn koeien komen van zij eigen gefokte stieren en zodoende heeft hij een mooie kudde van vijftig koeien van CN Moskito (vader van CN Mateo en uit de Cassie lijn). Hij heeft enkele pinken van CN Mateo en op dit moment gebruikt hij CN Rex. Rex is een zoon van CN Roy PS, klaphoornloos en deze stier heeft een verbazend hoge genomix fokwaarde, al zie je dat niet meteen aan de stier zelf. Interessant is wel dat je homozygoot kan zien aan de oogleden! Er ontstaat nl. bij homozygote dieren een soort wildgroei aan haar boven de oogleden, zodat het dier met ietwat bolle ogen gevaarlijk kijkend voorkomt.

 

  

Het typische fenomeen van een pluk wilde haargroei boven het ooglid dat duidt op homozygotische vererving 

In zijn stal was er een jong stiertje dat ons bijzonder opviel door zijn goede bespiering en breedte. Het was een zoon van CN Ulk uit een Nervien moeder en een Ionesco grootmoeder. Hij is heterozygoot hoornloos en drager van het positieve NT821 gen voor Limousins. Met deze eigenschappen gaat het dus nog wel goed. Het probleem in de hoornloze fokkerij is dat als je nog een generatie verder gaat om een homozygoot dier te krijgen, verdwijnen deze eigenschappen voor een belangrijk deel.

 

  

Andere mooie dieren waren een Urville vaars uit Cassie en een hoornloze Neuf pink uit een Ideal 19 moeder. Cord Niemeier heeft enkele stieren verkocht aan de KI. Op die manier zijn er rietjes beschikbaar bij Novaselek van bijvoorbeeld CN Mateo (boven afgebeeld) en CN Rex.

 

 

CN Rex en zijn afstamming (bron: Novaselek)

 

 

CN Rex zoals we die aantroffen in de stal van Cord Niemeier

Zijn fokdoel is om een homozygote stier te fokken op het kwaliteitsniveau van Frankrijk. Daarom gebruikt hij veel KI en altijd de beste stieren uit Frankrijk, Luxemburg of Duitsland. Hij let heel speciaal op een super melkgift omdat ook juist deze fokwaarde snel achteruit gaat in de hoornloze fokkerij. Het heeft hem dertig jaar gekost om redelijk goede heterozygote dieren te fokken (al kunnen ze niet op tegen de betere gehoornde dieren) en hij verwacht dat het nog dertig jaar duurt voordat er goede homozygote dieren zijn. Op dit moment zijn er enkele homozygote stieren zoals Tigris, Hinz en CN Mateo met een goede index. Maar voordat er continuïteit komt in de fokkerij voor vrouwelijke homozygote dieren is er nog een lange weg te gaan, volgens Cord Niemeier.

 

 

Een paar mooie koeien en kalveren uit de stal van Cord Niemeier

Het grote nadeel van de hoornloze fokkerij is dat de kwaliteit in breedte, bespiering en melkgift exponentieel afneemt naarmate een dier ‘meer hoornloos is’, terwijl dieren sneller vervetten. Het lijkt er bovendien op dat het hoornloze gen sterk correleert met het algehele type karkas van de dieren. Homozygote dieren zijn substantieel smaller en lijken meer op het ‘Angus’ type. Dat wil zeggen relatief weinig achterhand, ofwel een wat onderontwikkeld kruis, vernauwend in het bekken, weinig onderbil en niet vlak in het kruis, maar zoals je dat kan zien bij de natuurlijke hoornloze runderen en een beetje overdreven kan zien in het karkas van een wilde gnoe.

  

De Canadese hoornloze Limousin types, links twee rode Limousins en een zwarte Limousin

De middenhand en voorhand zijn redelijk ontwikkeld, uiteraard in relatie en met dien verstande dat de dieren toch nog echt smaller zijn dan gehoornde dieren. De homozygote KI stieren Tigris, Hinz, CN Mateo en CN Rex vormen een kleine uitzondering op bovenstaande, echter missen zij ook de kwaliteit van gehoornde dieren.

 

  

Een paar mooie vaarzen, rechts een prachtig exemplaar, maar heterozygoot hoornloos

De dag na ons bezoek hebben we de stierenveiling in Meschede bezocht. Op deze veiling waren vijf dieren van Cord Niemeier te koop en een dertig andere hoornloze Limousinstieren. Daar was duidelijk te zien dat de dieren van Cord Niemeier beter zijn dan die van andere fokkers, maar daarentegen brachten zij tot onze verbazing juist minder op dan anderen. Een raadsel, maar misschien te verklaren in het feit dat de Duitse Limousinfokkers gewend zijn geraakt aan een smaller, ronder karkas en dat misschien zelfs prefereren boven bredere karkassen met een luxere bespiering. De verkoopprijzen op deze veiling werden afgeslagen vanaf zo’n € 2.400 en de hoogste prijzen gingen tegen € 5.500. Gemiddeld liggen de prijzen op circa € 2.900 en de kosten voor een korte opfokperiode bedragen voor de fokker circa € 800, exclusief nog wat additionele handlingkosten. Heb je dus een stier die € 2.400 opbrengt, moet je genoegen nemen met gemiddeld zo’n € 1.300 – € 1.400. Ook in Duitsland laat een commercieel opfokstation zich niet lucratief aanzien, hoewel het wel een voordeel is dat je een voorspelbaar afzetkanaal creëert voor fokdieren en je niet hoeft te tobben om je fokstieren verkocht te krijgen.

 

 

De veiling in Duitsland links en rechts een stier klaar om geveild te worden, een typisch karkas voor een homozygote Limousin

Onze voorzichtige conclusie na de hoornloze fokkerij in Frankrijk, Duitsland en Canada (de verst gevorderde) te hebben bezichtigd, is dat het gemanipuleerde gen voor hoornloosheid de overige fokwaarden duidelijk negatief elimineert. Een gehoornd exemplaar met een goede breedte en bespiering neemt met deze eigenschappen reeds in twee generaties sterk af en het lijkt na maar liefst dertig generaties nog te weinig vooruitgegaan. Datzelfde beeld kregen we ook in Canada. Het vermoeden bestaat zelfs dat hoornloze Limousins waarschijnlijk nooit op hetzelfde karkasniveau zullen komen dan de gehoornde dieren, omdat de eliminatie van positieve fokwaarden exponentieel voortschrijdend is en sterker lijkt te worden naarmate je er meer hoornloosheid infokt. Dat is ook de reden waarom je op den duur een ander Limousinkarkas krijgt met een wat typische holle rug, te weinig ontwikkeling in de achterhand, rondere vormen en voornamelijk ook een snelle vetontwikkeling. Als je er op zo’n veiling eentje ziet met een redelijk karkas, zonder op z’n briefje te kijken, dan is dat dier haast altijd heterozygoot hoornloos. Zie je een dier waar de eigenschappen nog meer zijn afgenomen, dan is hij homozygoot hoornloos. De hoogte en lengte worden daarentegen niet sterk onderdrukt, al is het wel moeilijk de hoogte erin te houden, maar dat geldt voor de gehele fokkerij. Het is de breedte, bespiering en de melkgift die een enorme knauw krijgen, zodat er veel overeenkomsten zijn met de bouw van enerzijds het melkras Holsteiner en het vleeskarkas van een Angus. Opmerkelijk is ook dat deze hoornloze dieren vrij snel vervetten. Bovenop het nauwe kruis plakt vak een typische brede staart, die langszijde snel vervet laat aanzien. Een andere overeenkomst kan je maken met koeien die je in Afrika ziet met een karkas dat voor wel goed ontwikkeld is, maar achter niet en tevens een voor in Afrika gewilde vetbedekking heeft, voornamelijk bij de staart. Tevens is het nog leerzaam om op te merken dat precies dezelfde eliminatie plaatsvindt bij de Charolais en Blonde rassen. Als je een smalle Charolais wilt fokken met fijn beenwerk, dan is homogeen hoornloos fokken het antwoord. De vraag is alleen of het wel zin heeft om voor de hoornloze eigenschap zoveel kwantitatieve vleeseigenschappen op te offeren. Tenslotte is een interessant gegeven waarom de genomix fokwaarden zo hoog zijn van een aantal homozygote dieren, terwijl ze het niet laten zien in het eigen karkas of in de nakomelingen. Uiteraard is een genomische test geen fysieke meting, maar een DNA meting en een vermoedelijke verklaring zou kunnen zijn dat deze genomische test wel de originele fokwaardenpotentie meet, maar die worden door hoornloze gen-eliminatie dusdanig afgebroken dat ze in de nakomelingen worden onderdrukt. Voor de huidige generatie Duitse Limousinfokkers is het dan ook geen belangrijke overweging meer. Duitsland is kennelijk gewend geraakt aan een Limousin met een smaller karkas, smallere, ronde kruizen en vinden hoornloos fokken een zaak van absolute prioriteit. Volgens Cord Niemeier geven de Duitse slagers er niet om en hebben liever wat lichtere karkassen in hun slagerij hangen.

 

 

Links Greensons Howlett, homogeen 100% hoornloos met goede resulaten, met rechts een nakomeling 

De fokwaarden van Greensons Howlett

In Engeland van men de hoornloze trend ook niet licht op. Met name het bedrijf Grahams en Greensons doen er veel mee. Een heel goed presterende stier die resultaten heeft laten zien is naar onze mening Greensons Howlett. Hij komt uit de bloedlijnen van de Franse stier Tarvis en de Engelse stier Greensons Gigolo. In ieder geval is Greensons Howlett een homozygoot hoornloze stier met een breed typisch Engels karkas en zijn de fokwaarden zeer belovend te noemen. Zijn scrotum meet een omvang van maar liefst 42 cm, dus aan zijn vruchtbaarheid hoeft u ook niet te twijfelen. Hij draagt 2 copiën van het F94L gen, dus draagt hij geen dikbilgen. Hieronder de fokwaarden van Greensons Howlett. Cowporation importeert rietjes van Semenstore uit Engeland, waar deze stier ook wordt aangeboden, dus als u deze wilt bestellen kunnen wij voor u bemiddelen.

 

De homozygote stier Hinz met een breed bespierd karkas en goede nakomelingen

Maar er is nog een andere homozygoot hoornloze stier die veelbelovend fokt en waarvan wij hebben geconcludeerd dat deze stier een breed, bespierd karkas doorfokt naar zijn nakomelingen. Deze stier Hinz is hierboven al genoemd en met name in Frankrijk en Engeland doet men voordeel met Hinz en gezien de nakomelingen die we zelf van deze stier hebben geëvalueerd, laat hij een duidelijke genetische voorsprong zien boven zijn homozygote concurrenten. (rietjes zijn beperkt leverbaar)

Nakomeling van Hinz bij de Franse fokker Vincent Benoit